Rolnictwo to działalność, w której nie da się przewidzieć wszystkiego. Ceny skupu zbóż czy mleka potrafią spaść z dnia na dzień, susza albo nadmiar opadów niszczy plony, a wysokie koszty paliwa i nawozów zwiększają wydatki. W efekcie nawet dobrze prowadzone gospodarstwa rolne mogą znaleźć się w sytuacji, w której długi zaczynają przerastać realne możliwości spłaty.

Kiedy wierzyciele domagają się uregulowania należności, a bank grozi wypowiedzeniem umowy kredytowej, łatwo o poczucie bezsilności. Na szczęście prawo daje rolnikom możliwość uregulowania zadłużenia w sposób uporządkowany, z zachowaniem majątku i dalszej perspektywy prowadzenia gospodarstwa. Tym rozwiązaniem jest restrukturyzacja gospodarstwa rolnego. To proces, który pozwala zawiesić egzekucje, przeprowadzić negocjacje z wierzycielami i ustalić plan spłaty odpowiadający realnym możliwościom finansowym rolnika.

Diagnoza sytuacji finansowej gospodarstwa

Pierwszym krokiem w drodze do wyjścia z kryzysu jest rzetelna ocena sytuacji finansowej. Bez dokładnej diagnozy nie da się wybrać właściwej procedury ani przygotować propozycji układu dla wierzycieli.

Rolnik powinien zebrać wszystkie dokumenty dotyczące zadłużenia: umowy kredytowe, harmonogramy spłat, zaległości wobec dostawców nawozów czy pasz, a także ewentualne zobowiązania wobec ZUS i urzędu skarbowego. Równie ważne jest określenie wartości posiadanego majątku – ziemi, budynków gospodarczych, maszyn rolniczych, zwierząt czy zapasów.

Rola doradcy restrukturyzacyjnego

Samodzielne przeanalizowanie dokumentów i ocena możliwych rozwiązań bywa trudna, dlatego w praktyce duże znaczenie ma wsparcie doradcy restrukturyzacyjnego. To osoba, która nie tylko oceni poziom zadłużenia i możliwości spłaty, ale też zaproponuje odpowiednią procedurę i poprowadzi rolnika przez kolejne etapy. Doradca ma również doświadczenie w kontaktach z wierzycielami, co zmniejsza ryzyko popełnienia błędów formalnych.

Kiedy reagować?

Wielu rolników decyduje się na restrukturyzację dopiero w momencie, gdy komornik zajmuje rachunek bankowy albo na podwórku pojawia się windykator. To zdecydowanie za późno. Najlepszy moment na rozpoczęcie procedury to chwila, gdy pojawiają się pierwsze trudności ze spłatą rat kredytu lub terminową zapłatą za faktury. Im szybciej podejmiemy działania, tym większe szanse na ugodę z wierzycielami i zachowanie płynności finansowej.

Wybór odpowiedniej procedury restrukturyzacyjnej

Kiedy sytuacja gospodarstwa jest już przeanalizowana, przychodzi czas na wybór właściwej procedury. Prawo restrukturyzacyjne przewiduje kilka ścieżek, które różnią się zakresem ochrony, czasem trwania i stopniem skomplikowania.

Postępowanie o zatwierdzenie układu (PZU)

Najprostsza i najczęściej stosowana procedura. Polega na zawarciu układu z wierzycielami przy pomocy doradcy restrukturyzacyjnego, a następnie zatwierdzeniu go przez sąd. To rozwiązanie szybkie i stosunkowo tanie, idealne dla gospodarstw, które mają wielu wierzycieli, ale ich zadłużenie nie jest jeszcze przytłaczające.

Przyspieszone postępowanie układowe

Sprawdza się w sytuacji, gdy długi są większe, a wierzycieli jest wielu. Sąd szybciej zatwierdza propozycje układowe, co daje rolnikowi szansę na uzyskanie ochrony w krótkim czasie.

Postępowanie układowe

Bardziej rozbudowana procedura, która pozwala na zawarcie układu nawet z wierzycielami spornymi. Czas trwania bywa dłuższy, ale rolnik zyskuje szeroką ochronę.

Postępowanie sanacyjne

Najbardziej zaawansowana forma restrukturyzacji, dająca rolnikowi pełną ochronę przed egzekucją i możliwość przeprowadzenia głębszych zmian w gospodarstwie. To rozwiązanie dla tych, którzy mają poważne problemy finansowe i potrzebują czasu, by odzyskać stabilność.

Dobór odpowiedniej ścieżki nigdy nie jest przypadkowy. Wymaga analizy zadłużenia, możliwości spłaty i oceny ryzyka utraty majątku. Dlatego wielu rolników decyduje się na skorzystanie z profesjonalnej pomocy przy restrukturyzacji gospodarstwa rolnego, aby mieć pewność, że wybrana procedura będzie najlepiej dopasowana do ich sytuacji.

Złożenie wniosku i ochrona majątku

Kolejnym etapem jest formalne rozpoczęcie postępowania. Po złożeniu wniosku rolnik zyskuje jedną z najważniejszych korzyści: zawieszenie toczących się postępowań egzekucyjnych. Oznacza to, że komornik nie może prowadzić nowych zajęć, a bank nie ma prawa wypowiedzieć umowy kredytowej.

Jak wygląda procedura składania wniosku?

Wniosek składa się do sądu restrukturyzacyjnego. Musi on zawierać spis wierzycieli, wysokość zobowiązań oraz propozycje spłaty. W przypadku procedury o zatwierdzenie układu część dokumentów przygotowuje doradca restrukturyzacyjny, co znacznie ułatwia proces.

Ochrona gospodarstwa i ojcowizny

Największą obawą rolników jest utrata ziemi czy budynków gospodarczych, które często stanowią dorobek kilku pokoleń. Dzięki restrukturyzacji majątek ten jest chroniony – nie można go zlicytować ani przejąć przez wierzycieli, dopóki trwa postępowanie i rolnik wywiązuje się z ustalonego planu. To ogromna ulga dla wielu rodzin, które mogą w spokoju pracować nad poprawą sytuacji finansowej.

Nowelizacje prawa w 2025 roku

W czerwcu 2025 roku wprowadzono przepisy, które jeszcze bardziej ułatwiają rolnikom ochronę majątku. Zawieszenie egzekucji może nastąpić szybciej, a samo postępowanie jest mniej sformalizowane. Daje to większe poczucie bezpieczeństwa i pozwala skoncentrować się na negocjacjach zamiast na walce z komornikiem.

Negocjacje z wierzycielami i tworzenie układu

Po uzyskaniu ochrony rolnik, wspólnie z doradcą, rozpoczyna rozmowy z wierzycielami. Ich celem jest wypracowanie układu, który będzie możliwy do realizacji, a jednocześnie zadowoli obie strony.

Co może zawierać układ?

Układ to nic innego jak plan spłaty zadłużenia. Może on obejmować:

• umorzenie części zobowiązań, zwłaszcza odsetek i kar umownych,
• wydłużenie okresu spłaty nawet do kilkunastu lat,
• rozłożenie płatności na raty dostosowane do sezonowości dochodów rolniczych,
• obniżenie oprocentowania istniejących kredytów,
• możliwość zamiany części zobowiązań na inne formy rozliczenia (np. dostawy produktów rolnych).

Znaczenie mediacji

Negocjacje z bankami czy dostawcami bywają trudne, szczególnie gdy rolnik działa samodzielnie. Obecność doradcy restrukturyzacyjnego pełniącego rolę mediatora zwiększa szanse na osiągnięcie porozumienia. Profesjonalista potrafi przekonać wierzycieli, że zgoda na układ jest dla nich korzystniejsza niż długotrwała egzekucja komornicza, która i tak nie daje gwarancji pełnej spłaty długu.

Realizm planu spłaty

Układ musi być możliwy do realizacji. Jeśli zostanie opracowany na wyrost, rolnik szybko popadnie w kolejne problemy. Dlatego plan spłaty powinien uwzględniać realne dochody gospodarstwa, w tym sezonowe wahania związane ze sprzedażą plonów czy dopłatami unijnymi. Lepiej zaproponować wierzycielom dłuższy okres spłaty niż ryzykować niewywiązywanie się z harmonogramu.

Zatwierdzenie układu i nowe otwarcie

Kiedy propozycje układowe zostaną uzgodnione z wierzycielami, sprawa trafia do sądu restrukturyzacyjnego. Sąd analizuje dokumenty i jeśli uzna, że układ jest zgodny z prawem oraz realny do wykonania, zatwierdza go.

Co daje zatwierdzenie układu?

Od tego momentu wszyscy wierzyciele muszą respektować ustalone warunki. Nie mogą dochodzić zapłaty w inny sposób ani domagać się szybszej spłaty. Rolnik zyskuje pewność, że przy zachowaniu dyscypliny finansowej będzie mógł w spokoju prowadzić gospodarstwo.

Pierwsze kroki po zatwierdzeniu

Najważniejsze jest konsekwentne realizowanie ustalonego harmonogramu. Dobrą praktyką jest prowadzenie dodatkowej ewidencji płatności, aby nie pominąć żadnej raty. Równocześnie rolnik powinien pracować nad poprawą rentowności gospodarstwa – inwestować w nowoczesne technologie, szukać nowych rynków zbytu czy korzystać z programów wsparcia.

Długofalowe korzyści

Restrukturyzacja nie kończy się w momencie podpisania układu. To proces, który pozwala odbudować wiarygodność finansową, zabezpieczyć majątek rodzinny i stworzyć stabilne warunki do rozwoju. Wielu rolników podkreśla, że restrukturyzacja była dla nich momentem przełomowym – dzięki niej mogli uniknąć utraty ziemi i zapewnić przyszłość swoim dzieciom.

Podsumowanie

Restrukturyzacja gospodarstwa rolnego to proces wymagający odwagi i determinacji, ale dający realną szansę na wyjście z zadłużenia. Zaczyna się od diagnozy sytuacji finansowej, przechodzi przez wybór odpowiedniej procedury, złożenie wniosku i uzyskanie ochrony majątku, aż po negocjacje i zawarcie układu z wierzycielami.

Dzięki temu rolnik zyskuje czas, spokój i możliwość prowadzenia gospodarstwa bez groźby egzekucji. Najważniejsze, aby działać odpowiednio wcześnie i korzystać z pomocy specjalistów, którzy znają procedury i potrafią wypracować najlepsze rozwiązania.

Artykuł przygotowany przez partnera strony.